Itchy Feet

Mdina

Choć nazywana jest Cichym Miastem, dziś u jej bram spotkamy tłumy, którym towarzyszy gwar wycieczek i stukot końskich podków, przemieszczających się z turystami po brukowanych uliczkach. Wyłożone kamiennymi blokami alejki przeprowadzą nas przez mieszankę architektonicznych stylów, jakie nastawały tu zmiennymi falami wraz ze zmianą panujących na wyspach.

Dawna stolica Malty, otoczona solidnymi, średniowiecznymi murami, za dnia tętni dziś życiem. Liczne wąskie uliczki, które oplatają ją nonszalanckim labiryntem dają jednak możliwość ucieczki od tłumów, skupionych w okolicach bramy głównej, w sklepach z pamiątkami, restauracjach czy w rejonie kilku zabytkowych budynków. Znajdziecie tutaj też kilka godnych uwagi punktów z lokalnym rękodziełem i starannie wykonanymi drobiazgami. Warto przyjechać tu skoro świt i omijać weekendy - wówczas mamy większą szansę na nieco mniejszy ruch.

Mdina liczy niespełna 300 stałych mieszkańców, a na jej obszarze zakazany jest turystyczny ruch kołowy (wyjątkiem są auta dostawcze, służby ratownicze czy pojazdy należące do jej mieszkańców).

Podobnie jak w przypadku całej Malty, w historię Mdiny wplecione są władania Fenicjan, Rzymian czy Saracenów. Jej strategiczna, centralna lokalizacja, zapewniała mniejszą ekspozycję na nadmorskie ataki wrogów. Położenie na wzgórzu zapewniało z kolei dobry punkt obserwacyjny na otaczające ją wody Morza Śródziemnego.

Dojeżdża tutaj kilka autobusów z różnych części wyspy, pobliskie parkingi są niestety niewielkie, wszędzie roi się również od autokarów wycieczkowych. Wejścia do miasta nie sposób nie zauważyć - prowadzi do niego brama główna, która na przestrzeni wieków zmieniała swoją nazwę. Jedną z nich była średniowieczna “Citta Notabile”, czyli Szlachetne Miasto. W tym okresie Mdina była bowiem zamieszkana przez wiele szlacheckich rodzin, w tym potomków władców normańskich, sycylijskich czy hiszpańskich, którzy przebywali tutaj od XII wieku.

W samym mieście znajdziemy kilka kościołów, pałaców i setki uliczek, które są atrakcją samą w sobie i pozwalają myślami i klimatem przenieść się o kilka wieków wstecz. Znajdziemy tutaj liczne, typowo maltańskie akcenty - barwne okiennice, starannie pomalowane spore drzwi budynków czy misternie rzeźbione klamki w rozmaitych wariantach. Wiele pierwotnie wzniesionych budowli zostało zniszczonych lub kompletnie pogrzebanych przez potężne trzęsienie ziemi pod koniec XVII wieku. Maltańczycy otrzepali jednak kurz, jaki przyniósł żywioł i odbudowali swoje miasto.

Co zobaczyć w Mdinie?

Barokowa Katedra św. Pawła

Jeden z najbardziej rozpoznawalnych kościołów miasta, wzniesiony po wielkim trzęsieniu ziemi w 1693 r. Jest główną świątynią katolicką maltańskiej archidiecezji i powstała w miejsce małego kościoła z IV wieku, zniszczonego przez żywioł.

Pomimo strat, udało się ocalić z niewielkiego kościoła oryginalne, 900-letnie drzwi wykonane z irlandzkiego czarnego dębu. Aktualnie wykorzystywane są jako wejście prowadzące do katedralnej zakrystii.

Charakterystyczna fasada katedry św. Pawła jest jednym ze znaków rozpoznawczych Mdiny. Kopułę katedry zdobią liczne dzieła malarskie, a marmurowy pawilon prezentuje nagrobki z emblematami biskupów i dostojników kościelnych dawnej stolicy oraz świeckich, pochodzących ze szlacheckich rodów.

Muzeum Katedralne św. Pawła

Znajduje się naprzeciwko katedry i jest jednym z najwybitniejszych religijnych europejskich muzeów. Znajdziemy tu szeroki wachlarz dzieł sztuki sakralnej, słynnych obrazów, kolekcje monet, antyki z okresu starożytnego Rzymu i oryginalne dokumenty z czasów Inkwizycji.

Bastion Triq is-Sur

Oferuje doskonały widok na wschodnią część wyspy. Znajdziecie go na tyłach miasta. W okolicy znajdują się restauracje i kawiarnie. Najlepsze widoki zapewnia o wschodzie słońca oraz po zmroku.

Pałac Arcybiskupi

Położony również w okolicy katedry. Ciche Miasto od wieków było siedzibą maltańskiego arcybiskupa. Pałac wzniesiono na początku XVIII wieku jako jego rezydencję. Początkowo budynek pełnił również funkcję seminarium duchownego.

Fortyfikacje miasta

Mury oraz rowy były istotnym elementem umocnień obronnych Mdiny. Rów został stworzony w XV wieku, ale przebudowano za czasów kawalerów maltańskich, przez francuskiego inżyniera wojskowego, Charlesa François de Mondion. Był też projektantem głównej bramy miasta. W ostatnich latach w fortyfikacjach pojawiło się sporo zielonych akcentów - mur oplatany jest miejscami przez bluszcz, a rów wyłożono trawnikiem i obsadzono setkami cytrusów i drzewami oliwnymi. Odbywają się tutaj liczne festiwale, targi żywności i koncerty, Warto podejść do informacji turystycznej i zapytać o najbliższe wydarzenia.

Casa Inguanez

Duży budynek z wapienia, z zielonymi okiennicami. Zbudowany w połowie XIV wieku, jako rezydencja szlacheckiej rodziny Inguanez. Był to ród gubernatorów, tak znaczący w historii miasta, że doczekał się grawerowanego herbu w głównej bramie Mdiny.

Casa Castelletti

Zabytkowe budynki tej galerii o charakterystycznych, fioletowych okiennicach i drzwiach, skrywają maltańską sztukę i rzemiosło. Można nabyć tutaj lokalne pamiątki i ręcznie wytwarzane na wyspach produkty codziennego użytku czy np. biżuterię.

Rabat

W czasach gdy to Mdina była stolicą Malty, Rabat stanowił stołeczne przedmieście. Dziś miejscowość znana jest głównie z rozległych Katakumb św. Pawła, który spędził tu 3 miesiące, prowadząc działalność misyjną oraz Katakumb św. Agaty, w których kryje się ponad 500 grobów, w większości dzieci. W czasach rzymskich z katakumb korzystano jako miejsc pochówku zmarłych.

Granicę pomiędzy Mdiną a Rabatem wyznaczają Howard Gardens - największy publiczny park na wyspie. W ich otoczeniu znajdziemy kilka kiosków i kawiarni, a pomiędzy drzewami znajdują się liczne ławki, na których można w cieniu drzew odpocząć od zwiedzania i palącego słońca. W ogrodzie poza licznymi krzewami i kwiatami, znajduje się sad drzew pomarańczowych, boisko do piłki nożnej i kort tenisowy. Nazwa ogrodów została nadana dla upamiętnienia pierwszego premiera kraju - Josepha Howarda.

Tuż przy ogrodach, na placu przyległym do murów obronnych Mdiny znajduje się Villa Romana, bogato zdobiona kamienna willa z okresu rzymskiego. Znajdujące się tutaj mozaiki chodnikowe są jednymi z najstarszych tego typu kompozycji w zachodniej części Morza Śródziemnego (poza Pompejami i Sycylią).

Rabat jest także jednym z nielicznych, zalesionych obszarów na wyspie - ten niecodzienny element piaskowego, suchego krajobrazu znajdziemy na jego obrzeżach - w Buskett. Ogrody położone są na lekki wschód od Klifów Dingli i na północnej granicy Rabatu. Na terenie parku znajdziemy sporo cienia zapewnionego dzięki licznym drzewom liściastym, iglastym oraz śródziemnomorskiej roślinności i gajom owocowym. Jest to popularne miejsce spacerów i pikników mieszkańców Malty.

Na skraju ogrodów znajduje się Verdala Palace - oficjalna letnia rezydencja prezydenta kraju. Nie jest otwarta dla zwiedzających, ale stanowi charakterystyczny element krajobrazu, widoczny również z pobliskich Klifów Dingli.

Rabat, podobnie jak pobliska Mdina, to także dziesiątki alejek i wąskich uliczek, którym warto dać się poprowadzić bez planu. W niewielkich zakamarkach czekają kolorowe okiennice, zdobione finezyjnymi klamkami drzwi, liczne barwne balkony, sklepiki z lokalnym rękodziełem i niewielkie kawiarnie z tutejszymi słodyczami.

Mosta

Mosta to jeden z najbardziej znanych ma mapie kraju kościołów, położony na południe od historycznej części Malty - Mdiny i Rabatu. Budynek jest potężny i w jasny dzień można go dostrzec bez problemu z pokładu samolotu.

Oficjalną nazwą jest Bazylika Wniebowzięcia Matki Bożej, jednak miejscowi określają go również jako Rotundę, Bazylikę, Kościół.

Fasada kościoła posiada portyk z sześcioma jońskimi kolumnami, w otoczeniu dwóch dzwonnic. Świątynia określana jest jako Rotunda za sprawą swojej monumentalnej kopuły o zewnętrznej wysokości 61 metrów i średnicy 39,6 metrów Wnętrze kopuły pomalowane jest w odcieniach złota, bieli i niebieskiego. Wewnątrz kościoła znajdują się posągi, sztukaterie oraz liczne złocone i dekoracyjne akcenty. Bryła świątyni wzorowana jest na rzymskim Panteonie.

Kościół i jego otoczenie są oczywiście miejscem religijnych uroczystości, natomiast w niektóre święta odbywają się tutaj także imprezy towarzyszące, z pokazami sztucznych ogni i orkiestrą. Najbardziej hucznym tego typu wydarzeniem jest 15 sierpnia - święto Wniebowzięcia Matki Boskiej, kiedy poza nabożeństwami wystawiane są też liczne stoiska z kolorowymi towarami czy lokalnymi specjałami kulinarnymi.

Poza imponującą wielkością, Bazylika znana jest też przede wszystkim ze swojej niezwykłej historii. W trakcie II wojny światowej, 9 kwietnia 1942 r., podczas wieczornej mszy odprawianej dla około 300 wiernych, niemiecka bomba powietrzna przebiła sufit i upadła na podłogę, tuż przed ołtarzem. Pocisk o masie 500 kg nie wyrządził jednak krzywdy ludziom - ładunek nie wybuchł. Bomba została później rozbrojona i wrzucona do morza na zachodnim wybrzeżu wyspy, jednak jej dokładna replika eksponowana jest w zakrystii.

Kościół można odwiedzać od poniedziałku do piątku (9:30 - 17:00), w soboty (13:30 - 16:30) oraz w niedziele (12:00 - 16:00), koszt to 2 euro (zakrystia) lub 3 euro (dodatkowo schron z okresu II wojny światowej i na kopułę). Polecam skorzystać z drugiej opcji - widok z rotundy nie jest można jakiś spektakularny, ale można przyjrzeć się bliżej sklepieniu oraz objąć wzrokiem całe wnętrze kościoła z innej perspektywy.

Schron z okresu II wojny światowej, do którego wąskie wejście znajduje się nieco na tyłach kościoła, otwarty jest dla zwiedzających dopiero od niedawna. Schron jest niewielki, przejścia strome, wąskie i niskie (uwaga na głowy!). Wewnątrz znajdują się narzędzia, przedmioty codziennego użytku oraz ilustracyjna przestrzeni życiowej dla szukających schronienia przed nalotami bombowymi. Wszystko opatrzone jest opisami i planszami w kilku wersjach językowych.